Solana Nedir?

Created by Nazlı Soner, Modified on Sun, 11 Sep 2022 at 08:39 PM by Nazlı Soner


Solana, merkezi olmayan uygulamaların (dapps) oluşturulmasını kolaylaştırmak için dizayn edilmiş blok zinciri tabanlı bir akıllı sözleşmeler platformudur. Yerel blok zinciri ve tokeni SOL, üç yıl sonra Mart 2020'de piyasaya çıkarken, proje Anatoly Yakovenko tarafından 2017'de kurulmuştur.


Proje, Ethereum gibi mevcut dapp platformlarına karşı rekabet etmeyi amaçlıyor ve blok zincirinin ortalama 0,00025 ABD doları ücretle saniyede maksimum 65.000 işlem (tps) işleyebileceğini söylüyor. Tersine  Ethereum, ortalama 4,50$ işlem ücreti ile yaklaşık 30 tps (2.0 yükseltmesinin tamamlanmasından önce) işleyebilir.


Ağında çalışan merkezi olmayan uygulamalar açısından Solana, lansmanından bu yana önemli bir büyüme kaydetti ve şu anda 332'den fazla merkezi olmayan uygulama çalışıyor. Ancak Ethereum bu alanda 2.841 ile hala lider durumda.



Solanayı eşsiz yapan nedir?


Uzlaşma mekanizması


Solanayı diğer dapp platform rekabetçilerinden ayıran şey işlem onaylama sürecine olan özgün yaklaşımıdır. Özellikle, Yakovenko, doğrulayıcıların (blok zincirindeki işlemleri doğrulayan bilgisayarlar) blockchain'de yeni faaliyetlerin yürütülme sırasına eşit bir görünüme sahip olduğu zaman damgalama işlemleri için bir sistem ekledi.


Diğer bir dille, bu sistem aslında bir tür uzlaşma mekanizmasıdır çünkü ağ katılımcıları işlemlerin geçerliliğini analiz etmeyle görevlendirilmiştir ve tek bir olay geçmişinde anlaşmaları gerekir - bu yüzden tüm konsepte geçmişin kanıtı (PoH) konsesüsü denir.


Yakovenko'ya göre, Solana'nın zaman damgalama sistemini doğuran konsepti Google ve Intel'in merkezileştirilmiş veri tabanlarından alıntıladı ve sistemi yeniden modelledi böylece merkezi olmayan bir mimariye uyabilecekti.


Bu mekanizmaya ek olarak Solana, bir hisse kanıtı (PoS) konsensüs protokolü de uygular.


Unutmayın ki blok zincirleri tek bir varlık tarafından yönetilmiyor. Bunun yerine, kullanıcılar ağı güvenli tutmak ve sürdürmek için üzerlerine düşeni yapmalıdır. Bu, özellikle işlemleri doğrularken gereklidir. Doğal olarak bir blok zinciri, kullanıcıların ağ üzerinde yapılan her işlemin geçerli olduğunu toplu olarak onaylamasını gerektirir. Özünde kullanıcıların onaylayıcı rolünü alması gerekir.


Ancak, blok zinciri protokolleri, kullanıcıları yetenekli olup olmamaları fark etmeksizin seçmez. Bunun yerine, tüm blok zincirleri, ilgili kullanıcıların belli gereksinimleri karşılayarak doğrulayıcı olmak için hazır olduklarını kanıtlamalarını bekler. Örneğin, Bitcoin blok zinciri, kullanıcıların madencilik malzemelerine yatırım yapmalarını ve sürekli olarak karma hesaplamaları yapmalarını bekler.


Cardano, Polkadot ve Solana gibi blok zincirlerine gelecek olursak, kullanıcılar ağ doğrulayıcısı olma isteklerini kripto varlıklarını stake ederek veya kilitleyerek gösterirler.


Bu uzlaşma mekanizmasını yöneten protokol sonra rastgele bir staker seçer ve bu kişiye blok zincire yeni bir dizi onaylanmış işlem önerme ve ekleme hakkı verir. Bu işlemi yöneten protokolün tümüne PoS konsesüs mekanizması denir.



İşlem yönetimi


PoH ve PoS konsensüs protokollerini birleştirerek, Solana, yan zincirler gibi 2. katman ürünlerini uygulamadan eşi görülmemiş işlem hızına ulaştı. Bu demek oluyor ki işlem yükünü birçok birlikte çalışabilen blok zincirleriyle paylaşmayı tercih eden diğer blok zinciri ekosistemlerinin aksine, Solana ekosistemi tek bir zincire dayanır. Buna "sharding" denir ve 2.0 yükseltmesi sırasında Ethereum'da kullanıma sunulması beklenen bir özelliktir. Polkadot ve Zilliqa, işlem yönetme yeteneklerini geliştirmek için sharding'den yararlanan diğer dapp platform örneklerindendir.


Solana'nın tek blok zinciri altyapısı, her 400 milisaniyede oluşturulan yeni bir blokla inanılmaz derece hızlı bir blok süresine sahiptir. Karşılaştıracak olursak, diğer önde gelen merkezi olmayan uygulama platformları için blok sürelerinin bir listesi:


Ethereum: 13 sn.

Cardano: 20 sn.

BSC: 3 sn.

Avalanche: 1.7 sn.

Polygon: 2.2 sn.

Polkadot: 7 sn.

Zilliqa: 45 sn.



Solana ne gibi özelliklere sahip?


Tower Bizans hata toleransı (BFT) algoritması

Tower BFT protokolü, PoH konsensüs mekanizmasını, doğrulayıcıların tek bir küresel zaman kaynağına erişmesi için güçlendirir. Bununla birlikte, ağ senkronize bir saatten yararlanabilir ve geçmiş işlemlerin zaman damgalarını blok zincirinde hesaplama ve depolama ihtiyacını verimli bir şekilde ortadan kaldırabilir. Buna karşılık, diğer blok zincirleri doğrulayıcıların onaylanmamış işlemleri rastgele seçmesine izin verir - gerçekleştirildiği sıra gözetilmeksizin - ve onları sırayla blok zincire yükler. Buna yaklaşım nedeniyle, blok zincirine yeni bir işlemler ekleme gereksinimleri olarak zaman damgalarını hesaplamak zorunda kalırlar. Solana için, PoH ve Tower konsensüsünün varlığı, zaman damgalarını işlemek için doğrulayıcılara olan ihtiyacı ortadan kaldırır, böylece işlem onaylama sürecinin diğer yönlerine odaklanmak için daha fazla alan oluşturur.


Gulf Stream

Solana bu sistemi, doğrulayıcıların işlemleri seçtiği ve daha sonra blockchain'e eklediği onaylanmamış işlemler için bir bekleme alanı olan mempool ihtiyacını ortadan kaldırmak için kullanır. Solana içinse, yeni eklenmiş blokların durumları daha kesinleştirilmeden işlemler doğrulayıcılara iletilir. Bu yüzden onaylanmamış işlemlerin listesi yoktur.


Sealevel

Solana, akıllı sözleşmelerin paralel olarak çalışmasına izin vererek blok zinciri bilgi işlem kapasitesini artırır. "Sealevel" teknolojisi Solana'nın ölçeklenebilirliğini genişletir, böylece birden fazla akıllı sözleşme blok zincirin hızını olumsuz etkilemeden aynı anda çalışabilir.


Wormhole

Solana, Ethereum, BSC ve Terra'nın blockchain'leri arasında güvensiz bir köprüleme kanalı sunar. Bu  kullanıcıların bu ekosistemlerde oluşturulan tokenleri birbirleri arasında sorunsuz şekilde aktarmasına ve yerel olmayan dapp'lerin oracle verileri ve likidite gibi şeyleri paylaşmasına izin verir.


Was this article helpful?

That’s Great!

Thank you for your feedback

Sorry! We couldn't be helpful

Thank you for your feedback

Let us know how can we improve this article!

Select atleast one of the reasons

Feedback sent

We appreciate your effort and will try to fix the article